De barnsteensteen wordt het goud van het noorden genoemd. Dit is een vaste hars van naaldbomen, met in de hoofdsamenstelling koolstof, waterstof en zuurstof. Amber heeft gele tinten - van lichtgeel tot rood, waaronder gele honing, geeloranje en vele anderen, er zijn ook blauwe en groene stenen en zelfs zwarte.
De geschiedenis van steen- en barnsteenproducten in de oudheid
Sinds de oudheid wordt barnsteen niet alleen gebruikt als genezer van ziekten, maar er zijn ook sieraden van gemaakt. Het is al lang het leven van de bewoners van de kust van de Oostzee binnengegaan. Amuletten, kralen, beeldjes van dieren werden gevonden op oude plaatsen van mensen. Baltisch barnsteen bereikte zelfs Egypte. In het graf van farao Toetanchamon werd een kroon gevonden die was versierd met Baltisch barnsteen en verschillende barnsteengrafartikelen.
Het British Museum in Londen heeft een Assyrische obelisk met een inscriptie waarin barnsteen wordt genoemd. Er is een beschrijving van barnsteen in de oude Griekse poëzie. Homer bijvoorbeeld, die de decoratie van het paleis van de Spartaanse koning Menelaus beschrijft, somt goud, zilver, ivoor en elektron op - zo noemden de oude Grieken barnsteen.
Informatie over barnsteen is te vinden in de werken van Plato, Hippocrates, Aeschylus. En de filosoof Thales beschreef de eigenschappen van barnsteen.
De Romeinse dichter Ovidius vertelde een mooie legende over Phaëton, de zoon van Helios, de god van de zon. Phaeton smeekte zijn vader om door de lucht te rijden in zijn gouden strijdwagen, getuigd door vier vurige paarden. Helios weigerde zijn zoon lange tijd en gaf toch toe aan zijn verzoeken. De zwakke handen van Phaethon konden de paarden niet vasthouden, ze droegen hem en staken de aarde en de lucht in brand. Zeus werd boos en sloeg de wagen kapot met bliksem. Phaëton viel in de rivier de Eridanus. De zusters rouwden bitter om de dood van hun geliefde broer en de tranen die in de rivier vielen, veranderden in barnsteen.
Er zijn andere legendes, maar in elk van hen wordt barnsteen geassocieerd met tranen. In het tijdperk van het oude Rome, met zijn liefde voor luxe en rijkdom, schitterde ook de glorie van barnsteen. De Romeinen waardeerden de schoonheid van de steen en baanden de weg naar de Baltische kust. Geleidelijk aan kwamen er handelsplaatsen voor barnsteen. Het nieuws over de zonnesteen bereikte ook de Arabische landen, waar barnsteen niet minder populair werd dan in Europa.
Hoe het ook werd genoemd - "een stuk van de zon", "zonnesteen", "zeewierook". De Grieken noemden amber elektron of electrium, wat "briljant" betekent. De stralende steen deed hen denken aan de ster Electra. Bovendien had de steen het vermogen om te elektriseren tijdens wrijving en lichte voorwerpen aan te trekken.
De Duitse naam - "hete steen" weerspiegelt nog een van zijn eigenschappen - het is gemakkelijk te ontsteken en te verbranden met een mooie vlam, die een aangename geur afgeeft. De Litouwse naam "gintara's" en de Letse naam "dzintars" weerspiegelden een andere eigenschap van de steen - "bescherming tegen ziekten". In Rusland werd barnsteen "latyr" of "alatyr" genoemd en had het ook helende eigenschappen.
Toen de barnsteenmode begon in het oude Rome, werden beeldjes, bas-reliëfs, portretten, halskettingen, gebeeldhouwde sieraden, wierookvaten en wijnkommen gemaakt van steen. De rijkste mensen in Rome versierden hun villa's en zwembaden met barnsteen. De prijs van barnsteen was toen hoog - een klein beeldje van barnsteen kostte meer dan een levende slaaf.
Veel patriciërs van Rome droegen amberkleurige ballen bij zich en koelden hun handen af in de hitte. De hoge prijs van barnsteen werd niet alleen verklaard door de schoonheid van de steen, maar ook door de helende eigenschappen die door alle artsen worden erkend. Het Romeinse Rijk viel en de kunst van het snijden van barnsteen raakte geleidelijk in verval.
De geschiedenis van barnsteen in de middeleeuwen
In de Middeleeuwen werd stralende steen zelden gebruikt; in die tijd werd het vanwege zijn kwetsbaarheid en kwetsbaarheid niet gerespecteerd. Maar in het Verre Oosten werd barnsteen anders behandeld. In China en Japan werd vooral kersenkleurige barnsteen vereerd. Deze stenen werden beschouwd als bevroren druppels van het bloed van een draak, een heilig dier uit de 12-jarige jaarlijkse oostelijke cyclus. Daarom konden alleen keizers en degenen die aan hen verwant waren kersenbarnsteen dragen.
In de Middeleeuwen begon de massaproductie van miniatuurbeeldjes in China en Japan. Ze werden gesneden uit verschillende materialen, waaronder barnsteen. Japanse steenhouwers en juweliers bereikten in die tijd de hoogste vaardigheid in het maken van originele en elegante beeldjes en sieraden. Ze combineerden barnsteen met andere edelstenen, brachten goud- en zilverpoeder op de steen aan, vernisten hem herhaaldelijk en zetten barnsteen in goud en zilver, ingelegd met ivoor.
In de 13e eeuw brak een nieuwe periode aan voor barnsteen. Het was de tijd van de kruisvaarders die de amberrijke Oostzee veroverden en een monopolie vestigden op de winning van en de handel in zonnesteen. Op dit moment bracht barnsteen maar weinig mensen geluk.
Degenen die decreten uitvaardigden, beroofden de Baltische landen, de steen bracht rijkdom en macht, maar dit maakte hen niet gelukkiger, omdat de verworven rijkdom moest worden opgeslagen om het niet te verliezen, en daarmee het hoofd. Wat het gewone volk betreft, het was gemakkelijker om met hen om te gaan - er was een decreet dat het verzamelen van barnsteen verbood en bovendien de verwerking ervan.
De rechtbanken straffen de ongehoorzamen streng, er was een speciale beul voor de executie. De Baltische volkeren hebben lange tijd de herinnering aan wrede heersers bewaard, van generatie op generatie gaven ze verhalen door die zich vormden tot legendes over de Duitse veroveraars. De Duitse Orde verbood alle steenhouwwerk, iets dat al eeuwenlang de belangrijkste activiteit in de Baltische staten is.
Alle gedolven barnsteen was nu te koop en de kruisvaarders ontvingen fantastische winsten. Dit was het geval tot het midden van de 15e eeuw. Dan begint de ontwikkeling van twee grote centra voor de productie van barnsteenproducten, in Danzig (Gdansk) en Koenigsberg (Kaliningrad). Dit alles werd geleid door de laatste Meester van de Duitse Orde en de eerste Hertog van Pruisen, Albrecht van Brandenburg.
De amberkleurige producten van de gevormde kunstcentra verschilden van elkaar. In Danzig had de steenhouwkunst een religieuze oriëntatie (crucifixen, sculpturale afbeeldingen van heiligen, rozenkransen, altaren), in Königsberg was het seculier (kopjes, vazen, schalen, beeldjes, kandelaars, kisten, bestek, schaakborden, enz.).
Amber in het barokke tijdperk en vandaag
In de 17e eeuw stond de kunst van het verwerken van barnsteen op het hoogste niveau, het leek erop dat niets meer onmogelijk was om de schoonheid van barnsteenproducten te creëren. Ingelegd met goud, zilver, ivoor, parelmoer werd uitgevoerd.
Fijn virtuoos snijwerk, het vermogen van ambachtslieden om barnsteenproducten te maken in de vorm van mozaïeken, composities van verschillende soorten barnsteen, een contrasterende combinatie van kleuren, graveren met gekleurde folie - dit alles demonstreerde de perfectie en schoonheid van de zonnesteen.
Vooral de mozaïektechniek, waarbij amberkleurige platen op een houten ondergrond werden gelegd, was geliefd bij beeldhouwers. Op deze manier was het mogelijk om een product van groot formaat te maken. Er werden meerlaagse kisten, kasten gemaakt, zelfs de muren van de kamers waren afgezet met barnsteen.
Pruisen voerde actief de verkoop van barnsteenproducten uit. In veel landen van Europa en Azië verschenen unieke meesterwerken van gebeeldhouwde kunst op barnsteen, vaker werden ze gepresenteerd als diplomatieke geschenken. De Wapenkamer van het Kremlin in Moskou heeft een rijke collectie van dergelijke voorwerpen. Ook aan het hof van de Franse koningen waren ongebruikelijke en luxe artikelen van barnsteen verkrijgbaar.
In inventarissen van barnsteenschatten worden veel items genoemd, zoals kasten, spiegels in barnsteenlijsten en vazen. Ze waren allemaal versierd met de mooiste bas-reliëfs, beeldjes en ornamenten. Sommige werden door de koning cadeau gedaan aan vooraanstaande gasten, andere worden bewaard in het Louvre.
De 17e eeuw bracht unieke creaties van zonnesteenhouwers naar de wereldschatkist. In de 18e eeuw werd de beroemde barnsteenkamer gecreëerd, die het hoogtepunt werd van de steenhouwkunst.
Enkele van de beste barnsteenproducten worden bewaard in het koninklijke kasteel van Rosenberg in Kopenhagen, in de musea van Wenen, Victoria en Albert in Londen, in Florence, in het kasteel van Marienburg in Malbork, in vele musea in Duitsland.
Een paar jaar geleden werd op het eiland St. Thomas het World Amber Museum geopend. De collectie omvat verschillende soorten barnsteen, prachtige modellen van de drie schepen waarmee Columbus aan de kust van Amerika aankwam. De inrichting van het museumgebouw is ook ongebruikelijk, de composities "Amber Forest" en "Amber Waterfall" zijn uniek in hun schoonheid. In de laatste compositie stroomt een echte waterstroom langs de barnsteenwand.
Er moet een paar woorden worden gezegd over de Amber Room, een meesterwerk van barnsteenkunst. De geschiedenis begon in 1701 in Pruisen. In opdracht van de op de troon geplaatste koning van Pruisen was het de bedoeling om de paleizen in Berlijn te herbouwen. Dus besloten de koning en koningin om een ongewoon barnsteenkantoor te creëren.
Het werk vorderde langzaam, zodat noch de koning noch de koningin tijd hadden om de geplande veranderingen in de paleizen te zien. En de nieuwe koning, de zoon van de vorige, Friedrich Wilhelm I, stopte eerst al het werk en vervolgens in 1716, in verband met het sluiten van een alliantie tussen Rusland en Pruisen, presenteerde hij een geschenk aan de Russische keizer Peter I - het Amberkabinet. Peter I maakte met grote vreugde een terugkeer "cadeau" - hij presenteerde 55 gigantische grenadiers en een ivoren beker, uitgevoerd met zijn eigen hand ...
De Amber Room werd bewaard in het Catharinapaleis, dat tijdens de Grote Patriottische Oorlog werd veroverd en beroofd door Duitse fascisten. De Amber Room is gestolen. Van 1942 tot het voorjaar van 1944 bevonden de panelen van de Barnsteenkamer zich in een van de zalen van het Koninklijk Kasteel van Koenigsberg. In april 1945, na de bestorming van de stad door Sovjet-troepen, verdween de kamer spoorloos, het lot ervan blijft nog steeds een mysterie.
Van 1981 tot 1997 werd er gewerkt aan de wederopbouw van de Amberkamer. Bij de 300ste verjaardag van St. Petersburg in 2003 werd de Amber Room opnieuw gerestaureerd uit Kaliningrad barnsteen met geld uit Rusland en Duitsland. Het achtste wereldwonder is nu weer te zien in het Catharinapaleis.
Een ongewone expositie - "Amber Cabin" bevindt zich in het Museum van de Wereldoceaan in Kaliningrad. Hier zijn alle items, ook huishoudelijke artikelen, interieurelementen gemaakt van barnsteen of ermee ingelegd.
In de cabine, gereedschap van ontdekkingsreizigers, kaarten, etnografische objecten, miniatuur scheepsmodellen, een mozaïekafbeelding - een windroos, gemaakt op het plafond, een decoratief paneel - "Map of the World", waarop verschillende barnsteenverwerkingstechnieken zijn gemaakt van amber.
Je kunt praten over de schoonheid van barnsteen en de kunst van steenhouwers, over unieke exposities, over de beste collecties barnsteenproducten voor een lange, lange tijd. De natuur heeft de steen een ongelooflijke rijkdom aan tinten gegeven, barnsteen gloeit in de zonnestralen en het lijkt zo warm om aan te raken ...
