Onder de gemodificeerde rotsen is de Gneiss-rots bekend en wijdverbreid. Het is een granietachtige steen met lichtgekleurde strepen en lenzen afgewisseld met lagen of donkergekleurde strepen. De naam van het ras komt van het Duitse "Gneis" (een mijnwerkersterm van onbekende oorsprong). Het beslaat een groot stuk land en vormt hele bergketens.
Geschiedenis en oorsprong
De oorsprong van gneis is, zoals eerder, een mysterie en een onderwerp van verhit debat. De beschikbare hypothesen zijn gebaseerd op de volgende enkele aannames.
Sommige deskundigen beschouwen gneis als overblijfselen van de buitenste harde schil van de aarde (het bovenste deel van de lithosfeer), gevormd tijdens de overgang van een vurige vloeibare toestand naar een vaste massa. Volgens andere experts is dit gesteente het resultaat van een uitbarsting, vervolgens gewijzigd en verkregen laminering als gevolg van de manifestatie van gesteentedruk, de druk van gassen en vloeistoffen in de rotsen en atmosferische druk.
Er is ook een versie dat gneis een chemisch sediment is van de oude oceaan, die in een kristallijne toestand veranderde door de temperatuur van het water en onder invloed van de atmosferische druk van die tijd.
Velen beschouwen ze als sedimentair gesteente dat millennia lang is veranderd onder invloed van de temperatuur, de druk en het mineraalwater op aarde. Of afzettingsgesteenten, die onmiddellijk na de afzetting kristalliseerden en vandaag in deze staat blijven.
Er worden dus drie soorten gneis onderscheiden volgens de methode van hun vorming:
- magmatisch;
- sedimentair;
- metamorf.
Metamorfe gneis (gevormd uit stollingsgesteenten en sedimentair gesteente tijdens het veranderen van hun fysisch-chemische eigenschappen).
Alle gneisses zijn zeer oud. Grijze gneis, de oudste, zijn vier miljard jaar oud, wat bijna hetzelfde is als de leeftijd van onze planeet.
De meest actieve periode van gneisvorming vond 2,5-2,0 miljard jaar geleden plaats. Ouder zijn grijze gneisses. De complexen van dit ras zijn bekend op alle grote platforms. De Akasta-gneisses worden beschouwd als de oudste die zijn vastgesteld door het complex van grijze gneisses, die aan de oppervlakte komen in de Slavenprovincie in het westen van het Canadese Schild.
De oudste rots op de planeet is volgens wetenschappers de grijze gneis van de Akasta-regio, waaruit de basis van de slaven-eokraton van het Canadese schild wordt gevormd. Ze zijn 4 miljard jaar oud.
REFERENTIE! Sommige gneis zijn jonger - gevormd in het Cenozoïcum als gevolg van metamorfose bij hoge temperatuur.
Minerale extractie
Gneis is niet zo wijdverbreid als marmer. Grote formaties van deze rots zijn bekend in Scandinavië en Canada. Russische bekende afzettingen bevinden zich in de regio's Karelië, Moermansk en Leningrad. Grote deposito's zijn bekend in Oekraïne.
De ontwikkeling van gneisafzettingen wordt uitgevoerd in steengroeven.
De mijnbouw wordt rauw, geplet of stuk geleverd.
De methode van scheiding van het massief hangt af van de fysieke en mechanische eigenschappen van het gesteente, de omstandigheden waarin het voorkomt en het type product dat moet worden verkregen.
De extractie van gneisses wordt, net als elk ander gesteente, in drie hoofdfasen uitgevoerd:
- Eerst worden verkenningswerkzaamheden uitgevoerd.
- Vervolgens worden de reserves aan grondstoffen in het veld bepaald, wordt een productieproject ontwikkeld en wordt een haalbaarheidsstudie gegeven. Voor deze doeleinden worden gesteentemonsters genomen, getest en hun fysieke en mechanische eigenschappen bepaald.
- Stripoperaties op het veld.
- Vervolgens wordt de organisatie van de steengroeve uitgevoerd, wordt het proces van het ontginnen van de rots zelf uitgevoerd door richels. De rots is gescheiden van het massief.
Fysisch-chemische eigenschappen
| Eigendom | beschrijving |
|---|---|
| dichtheid | 2,65 - 2,87 g / cm³ |
| Porositeit | 0,5 - 3,0% |
| Druksterkte | 120 - 300 MPa |
| structuur | Gestreept of leisteen |
| Structuur | Granoblastisch of porfyroblastisch |
| Kleur | Grijs, grijsachtig wit, bruin, bruin, rood |
Chemische samenstelling:
- SiO2 68-72%,
- Al2O3 15-18%,
- Na2O 3-6%,
- Fe3O4 1-5%,
- CaO 1,5-4%,
- MgO tot 1,5%.
Steen soorten
Door de aard van de rotsen die het gneis vormen, zijn er:
- Orthognes.
- Paragneissen.
Orthogneisses worden verkregen door stollingsgesteenten te transformeren. Paragneisses zijn een gevolg van metamorfe veranderingen die optreden bij sedimentaire gesteenten.
Volgens de minerale samenstelling worden gneisses onderscheiden:
- Plagiognes.
- Biotiet.
- Moskoviet.
- Twee muizen.
- Pyroxeen.
- Scapoliet bevattend.
- Anorthiet.
- Korundhoudend.
- Grafitoïde.
- Amfibool.
- Alkalisch.
Rekening houdend met de structurele samenstelling en textuur, zijn gneisses:
- Boomrijk.
- Schouwspel.
- Plakband.
- Bladgroen.
- Noriet.
- Nefeline.
De criteria voor het onderscheiden van de variëteiten van gneisses zijn de minerale en chemische samenstelling, evenals de structuur en textuur van het gesteente. Alle stollingsgesteenten waarin nepheline een essentiële rol speelt, worden bijvoorbeeld gerangschikt als nepheline-variëteiten.
Toepassingsgebied van het mineraal
Schalie vermindert de bouweigenschappen van metamorfe gesteenten, met name vorstbestendigheid en sterkte in de richting evenwijdig aan de schalie. De gneisses zijn dus qua sterkte en uiterlijk inferieur aan graniet, maar ze zijn dichter dan de sedimentaire gesteenten waaruit ze zijn gevormd.
De belangstelling van de bouwers voor dit ras is begrijpelijk. Gneis splitst zich meestal niet in vlakken van zwakte zoals de meeste andere metamorfe gesteenten. Hierdoor kun je steenslag van deze steen gebruiken bij de aanleg van wegen, terreinen en in landschapsprojecten.
Dit ras wordt veel gebruikt bij de productie van bouwsteen (steenslag en puin). Gneisses worden gebruikt voor de constructie van verschillende objecten: gebouwen, tempels, parken, trottoirs, binnenplaatsplaten, bestrating. Gneisses, die een hoge dichtheid en een mooie structuur hebben (gneis-granieten), worden gebruikt om gebouwen en constructies te versieren: gevelmuren, kolommen, trappen, vloeren en open haarden.
Voor het leggen van funderingen, tegenover oevers, kanalen, trottoirs, zoals puin, wordt gneis vaker gebruikt, omdat het gemakkelijker te extraheren is door het in lagen te splitsen. Sommige gneisses zijn duurzaam genoeg om goed te werken als een dimensionale steen. Deze stenen worden gezaagd of gesneden in blokken en platen die worden gebruikt in verschillende bouw-, bestratings- en stoeprandprojecten.
Sommige gneis hebben een heldere glans en zijn aantrekkelijk genoeg om als bouwsteen te worden gebruikt. Mooie vloertegels, gevelsteen, trappen, vensterbanken, werkbladen en begraafplaatsen zijn vaak gemaakt van gepolijst gneis.
Hoe meer de gneisrotsen lijken op de textuur van graniet, hoe groter hun waarde. Gestreepte en gestreepte gneis worden beschouwd als de slechtste vertegenwoordigers van dit ras.
In een industrie zoals "handel" wordt elk gesteente met zichtbare, verweven veldspaatkorrels als "graniet" beschouwd. De aanblik van gneisses en andere rotsen die als "graniet" op de markt worden gebracht, baart veel geologen zorgen. Deze al lang bestaande praktijk van de handel in dimensionale stenen vereenvoudigt echter de discussies met klanten, omdat niet iedereen de technische namen kent voor ongebruikelijke stollingsgesteenten en metamorfe gesteenten.
Interessant over de steen
Gneisses behoren tot de oudste rotsen op onze planeet. Door de zirkonen die ze bevatten te analyseren, is het mogelijk om de datum van de vorming van de aarde te bepalen. Tegenwoordig wordt de oudste zirkoon gevonden in het Jack Hill-gneis in Australië als de oudste beschouwd. Volgens wetenschappers is het 4,4 miljard jaar oud.
In de wetenschap van de mineralogie worden verschillende definities van de term "gneis" gebruikt. In feite is deze steen een gemodificeerd graniet. Bovendien zijn ze soms niet van elkaar te onderscheiden. Gneis, dat uiterlijk vergelijkbaar is in gewicht en sterkte met graniet, is minder duur dan architecten en bouwers gebruiken.
